من با خرید بلیط هواپیما مشهد کابل خودم را به کابل رساندم. از مدت‌ها پیش مشتاق دیدن این موزه بودم، چون بارها شنیده بودم که از مهم‌ترین موزه‌های منطقه است، با مجموعه‌هایی که حتی در موزه‌های معتبر جهان هم مشابهش کم پیدا می‌شود. درواقع، وقتی برای اولین‌بار پا به موزه ملی کابل گذاشتم، گویی وارد کتابی شدم که ورق ورق آن، روایتگر شکوه، درد، زیبایی و فرهنگ مردم افغانستان بود. ساختمانی ساده اما محکم، با دیوارهایی که گنجینه‌هایی از تمدن‌های باستانی را در دل خود پنهان کرده‌اند. موزه ملی کابل تنها یک مکان فرهنگی نیست، بلکه آیینه‌ای از هزاران سال تاریخ، هنر و باورهای مردم این سرزمین است که در ادامه برای شما بیان می‌کنم.
نگاهی به گذشته پر فراز و نشیب موزه ملی کابل
موزه ملی افغانستان در سال ۱۹۱۹ تأسیس شد و در ابتدا در کاخ باغ بابر قرار داشت، اما بعدها به ساختمانی در جاده دارالامان منتقل شد. این مکان که در نزدیکی قصر دارالامان قرار دارد، مدت‌هاست خانه اشیایی است که قدمت برخی از آن‌ها به سه‌هزار سال پیش از میلاد بازمی‌گردد.
با ورود به موزه، بخش اول به تمدن‌های باستانی اختصاص دارد. تندیس‌ها، مجسمه‌ها، ظروف سفالی، زیورآلات و آثار فلزی از دوران یونانی-باختری، کوشانی، ساسانی و اسلامی در ویترین‌ها چیده شده‌اند. دیدن مجسمه‌های بودایی و نوشته‌های باستانی، نشان می‌دهد افغانستان چه جایگاه عظیمی در مسیر جاده ابریشم و تبادل فرهنگ‌ها داشته است.
موزه ملی کابل میراثی که در قلب آسیا از جنگ‌ها جان سالم به در برد!!
یکی از نکات ناراحت‌کننده درباره موزه ملی کابل، آسیب‌هایی است که در دوره‌های مختلف جنگ به آن وارد شده است. در سال‌های جنگ داخلی دهه ۹۰، بسیاری از آثار باستانی تخریب یا غارت شدند. برخی به بازارهای سیاه راه یافتند و برخی دیگر، خوشبختانه با تلاش‌های بین‌المللی، دوباره به افغانستان بازگردانده شدند.
در یکی از بخش‌ها، عکس‌هایی از وضعیت موزه در آن سال‌ها نصب شده که دل هر بازدیدکننده‌ای را به درد می‌آورد. اما امروز، پس از سال‌ها تلاش، دوباره موزه جان گرفته است. مسئولان فرهنگی، با کمک نهادهای جهانی، در حال ترمیم و مستندسازی اشیاء هستند. وقتی با یکی از کارکنان صحبت کردم، گفت که هر قطعه‌ای که در این موزه باقی مانده، برای ما مثل جانمان ارزش دارد. ما برای حفظش هر کاری می‌کنیم!!
تمدن‌های گمشده در خاک افغانستان!!
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های موزه، آثار به‌دست‌آمده از سایت‌های باستان‌شناسی بزرگ افغانستان مانند آی‌خانم، تپه‌فل، بگرام و هده است. مثلاً آی‌خانم که بقایای شهری یونانی در شمال افغانستان است، اشیایی دارد که به‌وضوح تأثیر یونان باستان را بر فرهنگ منطقه نشان می‌دهد.
در کنار آن، ویترین‌هایی از دوره اسلامی افغانستان قرار دارد؛ نسخ خطی، کاشی‌های فیروزه‌ای، سکه‌های قدیمی و ابزارهای فلزی که جلوه‌ای خاص به این بخش داده‌اند. در لحظه‌ای حس می‌کردم که زمان متوقف شده و من میان قرن‌ها ایستاده‌ام.
موزه ملی کابل موزه‌ای برای همه مردم افغانستان
موزه ملی کابل، نه‌تنها متعلق به یک قوم یا مذهب خاص نیست، بلکه میراثی برای همه مردم افغانستان است. در سالن‌های آن، آثار متعلق به پشتون‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها، ازبک‌ها و دیگر اقوام کشور دیده می‌شود. این موزه نشان می‌دهد که وحدت و هویت ملی چطور می‌تواند از دل تاریخ مشترک بیرون بیاید. مجسمه‌های بودایی، ظروف سفالی باستانی، نسخه‌های خطی، جواهرات قدیمی و ابزارهای زندگی روزمره از تمدن‌های مختلفی که در این سرزمین شکوفا شده‌اند، در این مکان گرد آمده‌اند. هر ویترین، قصه‌ای از گذشته دارد؛ قصه‌ای که به ما یادآوری می‌کند چقدر ریشه‌های ما عمیق و مشترک‌اند.
در گوشه‌ای از موزه، گروهی از کودکان دبستانی با معلم‌شان سرگرم دیدن بودند. یکی از آن‌ها با ذوق می‌گفت که من وقتی بزرگ شدم، می‌خوام باستان‌شناس بشم! این لحظه، شاید امیدبخش‌ترین چیزی بود که آن روز دیدم؛ نسلی که برای هویت فرهنگی خودش ارزش قائل است. نگاه آن کودک، امیدی روشن به آینده‌ای بود که شاید در آن، فرهنگ و تاریخ ما بیشتر از همیشه مورد توجه قرار بگیرد. حضور کودکان در چنین فضاهایی، نشانه‌ای از زنده‌بودن فرهنگ و پیوند نسل‌ها با گذشته‌ای است که هنوز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
دسترسی و امکانات موزه ملی کابل
موزه ملی کابل هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۴ عصر باز است و بلیت ورودی آن برای شهروندان افغان بسیار ارزان است. برای گردشگران خارجی نیز امکانات خوبی در نظر گرفته شده، از جمله راهنماهایی که به زبان‌های مختلف، اطلاعات لازم را ارائه می‌دهند.
اگر از کشورهای دیگر قصد سفر به افغانستان را دارید، پیشنهاد می‌کنم حتماً برنامه‌ای برای بازدید از این موزه داشته باشید. من خودم برای بازگشت، با خرید بلیط هواپیما کابل تهران، مسیر بازگشتم را تنظیم کردم، اما در ذهنم هنوز در راهروهای موزه قدم می‌زدم.
چرا دیدن موزه ملی کابل مهم است؟
در دورانی که بسیاری از جوانان افغان آرزوی مهاجرت در سر دارند، بازدید از موزه ملی کابل می‌تواند یادآوری کند که چقدر این سرزمین گنجینه دارد؛ گنجینه‌هایی نه‌تنها مادی، بلکه فرهنگی، هنری و تاریخی. بسیاری از این جوانان ممکن است احساس کنند که کشورشان چیزی برای ارائه ندارد، اما با قدم‌گذاشتن در سالن‌های این موزه، با تاریخ پرشکوه، تمدن‌های کهن و هنر غنی افغانستان آشنا می‌شوند؛ آثاری که نشان می‌دهند این سرزمین، زمانی مرکز علم، فرهنگ و تبادل تمدن‌ها بوده است. گاهی برای شناخت آینده، باید به گذشته نگاه کرد و درک کرد که ریشه‌های ما چقدر ارزشمند و پرافتخارند. موزه ملی کابل، بهترین جا است برای این کار؛ جایی که با هر قدم در آن، می‌توان به یاد آورد که افغانستان فقط کشوری بحران‌زده نیست، بلکه سرزمینی است با هویت، حافظه تاریخی و فرهنگی که شایسته حفاظت و افتخار است.
موزه ملی کابل صادرات فرهنگی و گردشگری
با رشد آرام گردشگری در افغانستان، موزه ملی کابل می‌تواند یکی از نقاط اصلی جذب گردشگر باشد. در گفتگو با یک راهنما، متوجه شدم که بازدیدکنندگان زیادی از ایران، هند و حتی کشورهای اروپایی به این موزه می‌آیند. برخی از آن‌ها با خرید بلیط هواپیما تهران کابل مستقیم وارد کابل می‌شوند و موزه یکی از اولین مقصدهایشان است.
همچنین، نمایشگاه‌هایی از اشیاء موزه‌ای افغانستان در کشورهای دیگر برگزار شده که نقش بزرگی در معرفی فرهنگ افغانستان داشته است. این صادرات فرهنگی، چهره‌ای متفاوت از افغانستان به جهان نشان می‌دهد؛ چهره‌ای سرشار از هنر، تمدن و مقاومت فرهنگی.
موزه ملی کابل در یک نگاه
بازدید از موزه ملی کابل برای من تجربه‌ای فراموش‌نشدنی بود و هر ویترین، قصه‌ای برای گفتن دارد. اگر روزی تصمیم گرفتید از این کشور زیبا دیدن کنید، حتماً این موزه را در فهرست اولویت‌های خود بگذارید. فرقی نمی‌کند از کجا سفر می‌کنید، چه با خرید بلیط هواپیما کابل مشهد یا بالعکس؛ مهم این است که در دل کابل، جایی هست که با دیدنش، نگاه‌تان به افغانستان برای همیشه عوض می‌شود.
